Trudno im się oprzeć, ba, niezwykle łatwo się od nich uzależnić… „Czi kofte” [tur. Çiǧ köfte], czyli tłumacząc z języka tureckiego „surowe pulpety”, to przekąska z drobnej kaszy bulgur zmieszanej z przyprawami, zawinięta najczęściej w liść sałaty. Łatwość wykonania, niesamowity smak i niewymagający talerzy i sztućców serwis sprawiły, że czi kofte są nie tylko stałym elementem „ulicznego jedzenia” w Turcji, ale także głównym bohaterem powszechnych w tym kraju „czi kofte partisi”. „Imprezy z surowymi pulpetami”, bo to chyba najtrafniejsze tłumaczenie z języka tureckiego powyższej nazwy, organizowane są wszędzie, o każdej porze, w różnej konfiguracji.
Są typowo męskie „czi kofte partisi”, podczas których panowie prowadzą dysputy, jak im się wydaje, o poważnych sprawach, czyli o polityce, sporcie i szukają odpowiedzi na odwieczne pytanie, jak uratować świat. Są też „babskie nasiadówki”, genialne spotkania kobiet ubarwione opowieściami z życia wziętymi, tańcami i słuchaniem muzyki. Powszechne są też spotkania przy „surowych pulpetach” organizowane dla pracowników, swoje „pulpetowe imprezy” mają policjanci, żołnierze, lekarze, prawnicy itd. W czasach lockdownu głośno było o „nielegalnych” imprezach z czi kofte, które często kończyły się wizytą służb porządkowych. Uczestnikom najwyraźniej jednak niestraszne były ani grzywny, ani też społeczny ostracyzm, skoro prasa co kilka dni donosiła o nowej imprezie.
W dużym błędzie jest jednak ten, kto myśli, że czi kofte jest tym dla Turków czym fajka pokoju dla Indian. Wręcz przeciwnie. Przez dziesięciolecia były kością niezgody i powodem do kłótni, dyskusji i zatargów między mieszkańcami miast południowo – wschodniej Turcji takich jak Adıyaman czy Şanlıurfa, pretendujących do miana ojczyzny tych rarytasów. A trzeba przyznać, że jest się o co kłócić. „Surowe pulpety” to nie tylko wyborny smak, ale, jak twierdzą badacze kultury anatolijskiej rarytas liczący 4000 lat! Jedna z legend mówi, że czi kofte powstały za czasów rządów legendarnego Nemroda, czyli inicjatora budowy wieży Babel.
Początkowo czi kofte były robione z dodatkiem surowego mięsa, z czasem jednak powstała też ich wersja bez surowizny i to ona zawojowała Turcję i znalazła wiernych smakoszy także poza jej granicami. (W 2008 roku Ministerstwo Zdrowia zakazało wytwarzania tych tradycyjnych przekąsek z domieszką surowego mięsa). Do chwili obecnej w Turcji i na świecie powstało 30 tysięcy punktów gastronomicznych, w których wytwarza się i sprzedaje wegetariańskie czi kofte. Turecki Urząd Patentowy zaś uznał oficjalnie za ojczyznę wegetariańskich czi kofte miasto Adıyaman i opatentował 18 receptur.
Niemniej jednak „surowe pulpety” to przekąski, które nadal są chętnie przygotowywane przez Turków w domowych kuchniach i te są najsmaczniejsze! Poniżej podaję więc przepis na najbardziej tureckie czi kofte.
- 1,5 szklanki ciemnego, drobnego bulguru
- 1 szklanka wody
- 1 płaska łyżka soli
- 2 łyżki isotu (przyprawa z tureckiej papryki chili, do kupienia w internecie)
- 1 mała cebula
- 2 łyżki koncentratu pomidorowego
- 1 łyżka koncentratu paprykowego
- 1 łyżka jogurtu greckiego
- 2 łyżki sosu z granatu
- 2 łyżki oliwy z oliwek
- Sok z 1 cytryny
- Przesypujemy bulgur do miski (takiej by łatwo było w niej ugniatać wszystkie składniki), zalewamy 1 szklanką gorącej wody i przykrywamy na 15 minut. Odpowiednio namoczony bulgur, to taki, który da się zbić w kulkę po namoczeniu.
- Do namoczonego bulguru dodajemy 2 łyżki isotu oraz 1 płaską łyżkę soli.
- Po wymieszaniu wszystkich składników wsypujemy pokrojoną w bardzo drobną kostkę i odciśniętą z soku cebulę. Ucieramy wszystkie składniki przez około 5 minut.
- Do powstałej masy dodajemy 2 łyżki koncentratu pomidorowego, 1 łyżkę koncentratu paprykowego, 1 łyżkę jogurtu greckiego, 2 łyżki sosu z granatu, sok z 1 cytryny, 2 łyżki oliwy z oliwek i ucieramy wszystko przez 20 minut.
- Pulpety najlepiej formuje się w rękawiczkach posmarowanych olejem. Bierzemy w dłonie kawałek masy wielkości dużego orzecha włoskiego i nadajemy jej owalny kształt, ściskając w dłoniach, tak żeby widać było na pulpetach zagłębienia po palcach. I… gotowe!
- Sposób podania: tuż przed spożyciem pulpet skrapiamy sokiem z cytryny i zawijamy w chrupiący liść sałaty lodowej. Czi kofte można też podawać w pieczywie typu lawasz (rodzaj tureckiego pieczywa, podobny do tortilli).
Smacznego!
